شروع سال جدید برای بسیاری از افراد زمان برنامه‌ریزی، هدف‌گذاری و امید به آینده است. اما در همین حال، برخی از افراد به‌جای احساس شادی و هیجان، دچار اضطراب، دل‌مردگی و حتی افسردگی میشوند. این حس‌های متناقض می‌توانند گیج‌کننده و گاه نگران‌کننده باشند، اما دلایل علمی و روان‌شناختی پشت آن وجود دارد. در این مقاله، دلایل بروز این احساسات دوگانه و راهکارهای عملی برای مدیریت آن‌ها بررسی می‌شود.
چرا آغاز سال جدید ممکن است باعث بروز افسردگی و اضطراب شود؟
با وجود اینکه نوروز و آغاز سال برای بیشتر مردم نماد شادی، تجدید دیدار و امید است، اما این دوران برای برخی افراد همراه با فشار روانی، احساس تنهایی یا عدم رضایت از خود است. گاهی افراد احساس می‌کنند انتظارات بالایی از آن‌ها وجود دارد یا خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و دچار ناراحتی میشوند. در ادامه به مهم‌ترین دلایل این احساسات می‌پردازیم:
- احساس مقایسه با دیگران: دیدن تصاویر خوشحال و پر از جشن در شبکه‌های اجتماعی ممکن است باعث شود برخی افراد احساس کنند زندگی آن‌ها به اندازه دیگران شاد و موفق نیست.
- مرور سال گذشته: برخی افراد با شروع سال نو، به طور ناخودآگاه سال قبل را مرور می‌کنند و اگر احساس کنند به اهداف خود نرسیده‌اند، دچار سرخوردگی میشوند.
- احساس تنهایی: تعطیلات نوروز برای افرادی که خانواده یا همراه ندارند، می‌تواند به شکل پررنگ‌تری احساس تنهایی را فعال کند.
- استرس اجتماعی: حضور در جمع‌های خانوادگی، فشار مهمانی‌ها، صحبت‌های ناخواسته درباره زندگی شخصی و آینده می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود.
نقش شبکه های اجتماعی در تشدید احساسات منفی
شبکه‌های اجتماعی در ایام تعطیلات می‌توانند هم محرک شادی باشند و هم منبع ناراحتی. انتشار تصاویر از مسافرت‌ها، دورهمی‌ها و خریدهای لوکس ممکن است ناخودآگاه باعث شود افراد خود را کمتر یا ناتوان‌تر از دیگران تصور کنند.
- ایجاد تصویر غیرواقعی از خوشبختی: بسیاری از افراد فقط لحظات خوب خود را در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند و این تصویر نادرست، حس نارضایتی را در برخی کاربران ایجاد می‌کند.
- مقایسه‌ی اجتماعی ناسالم: افراد ممکن است خود را با آنچه می‌بینند مقایسه کنند و به اشتباه تصور کنند که همه به‌جز آن‌ها خوشحال و موفق‌اند.
- افزایش حس جا ماندن: وقتی فردی احساس کند که در حال عقب افتادن از جمع است، ممکن است دچار بی‌انگیزگی یا افسردگی شود.
فشارهای پنهان تعطیلات نوروزی
تعطیلات نوروزی در ظاهر شاد و مفرح به نظر می‌رسند، اما واقعیت این است که برای برخی افراد، فشارهای روانی زیادی را به همراه دارند. طولانی بودن تعطیلات، دید و بازدیدهای مکرر، و انتظارات خانواده‌ها می‌تواند احساس خستگی، بی‌حوصلگی و فرسودگی روانی ایجاد کند.
- کمبود فضای شخصی: حضور مهمانان زیاد ممکن است فرصت خلوت‌کردن را از افراد بگیرد.
- خستگی ناشی از برنامه‌های متوالی: سفر، مهمانی و برنامه‌ریزی‌های سنگین می‌تواند انرژی روانی و جسمی را تحلیل ببرد.
- تداخل در نظم روزانه: تغییر ساعت خواب، کاهش فعالیت بدنی و پرخوری می‌تواند روی خلق‌وخو و احساسات فرد تأثیر منفی بگذارد.
نقش احساس تنهایی در بروز افسردگی آغاز سال
یکی از عوامل مهم در تشدید افسردگی و اضطراب در شروع سال جدید، تجربه تنهایی است. حتی اگر افراد در جمع باشند، گاهی حس تنهایی عمیق‌تری را تجربه می‌کنند، به‌ویژه اگر از حمایت اجتماعی کافی برخوردار نباشند.
- فقدان روابط صمیمی: نبود دوستان نزدیک یا اعضای خانواده در تعطیلات می‌تواند خلأ عاطفی ایجاد کند.
- مرگ یا فقدان عزیزان: برای افرادی که به‌تازگی کسی را از دست داده‌اند، این دوران ممکن است غم‌انگیز باشد.
- حس تعلق پایین: کسانی که احساس می‌کنند به جایی یا گروهی تعلق ندارند، بیشتر در معرض ناراحتی در مناسبت‌های جمعی هستند.
چرا باید احساسات متناقض را طبیعی بدانیم؟
داشتن احساسات متضاد در شروع سال، به خودی خود نشانه بیماری روانی نیست. در واقع، این واکنش می‌تواند نشانه‌ی حساسیت روانی بالا یا تفکر عمیق نسبت به گذشته و آینده باشد. درک این موضوع می‌تواند به کاهش احساس گناه یا نگرانی درباره‌ی خود کمک کند.
- پذیرش خود: مهم است که فرد بداند داشتن احساس منفی در کنار مثبت بودن، طبیعی است.
- دوری از قضاوت: قضاوت کردن درباره احساسات خود یا دیگران تنها بر بار روانی می‌افزاید.
- شناسایی احساسات: شناخت دقیق احساسات، گام اول در مدیریت و عبور سالم از آن‌هاست.
راهکارهای عملی برای کاهش اضطراب و افسردگی در آغاز سال
برای مدیریت بهتر احساسات منفی در آغاز سال جدید، مجموعه‌ای از رفتارها و تکنیک‌های روان‌شناختی می‌تواند مؤثر واقع شود. این اقدامات نیاز به اراده و تمرین دارند، اما در درازمدت تأثیرات مثبت زیادی خواهند داشت.
- ایجاد روتین روزانه: تنظیم خواب، وعده‌های غذایی منظم و فعالیت‌های منسجم به تعادل روان کمک می‌کند.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا یا کوهنوردی نقش مهمی در بهبود خلق‌وخو دارند.
- اختصاص زمان به خود: روزانه چند دقیقه خلوت کردن، بدون حضور دیگران یا گوشی هوشمند، بسیار مفید است.
- کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی: محدود کردن زمان حضور در فضای مجازی از مقایسه‌ی بیش از حد با دیگران جلوگیری می‌کند.
- نوشتن احساسات: یادداشت‌برداری از احساسات می‌تواند به تخلیه‌ی روانی و شفاف‌سازی ذهن کمک کند.
نقش روان شناس در بهبود این وضعیت
برخورداری از مشاوره حرفه‌ای می‌تواند ابزار مؤثری برای مقابله با این نوع افسردگی و اضطراب باشد. روان‌درمانگران قادرند الگوهای فکری منفی را شناسایی کرده و به افراد کمک کنند تا روش‌های کارآمدتری برای مدیریت احساسات‌شان پیدا کنند.
- آموزش مهارت‌های مقابله‌ای: مانند مدیریت استرس، تمرین تنفس و تکنیک‌های آرام‌سازی.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): یکی از بهترین روش‌ها برای درمان افسردگی‌های خفیف تا متوسط.
- پیشگیری از تشدید علائم: مراجعه به موقع به روان‌شناس از مزمن شدن علائم جلوگیری می‌کند.
نتیجه گیری
احساس دوگانه در آغاز سال جدید، پدیده‌ای رایج اما کمتر گفته‌شده است که بسیاری از ما تجربه‌اش می‌کنیم. درک این احساسات، پذیرش آن‌ها و بهره‌گیری از راهکارهای عملی می‌تواند ما را در عبور سالم‌تر از این دوران یاری کند. اگر این احساسات شدت گرفت یا ادامه یافت، دریافت مشاوره حرفه‌ای می‌تواند گام مهمی در حفظ سلامت روان و داشتن سالی پربارتر و آرام‌تر باشد.
نظرات کاربران