در سال‌های اخیر، بیماری‌های واگیردار ناشی از پشه‌ها به‌ویژه تب دنگی در برخی مناطق کشورمان افزایش یافته است. طبق گزارش‌های جدید، تا تاریخ 17 خردادماه سال 1404، 122 مورد ابتلا به تب دنگی در ایران شناسایی شده که تمام این موارد در منطقه چابهار گزارش شده است. این روند نگران‌کننده نشان‌دهنده گسترش بیشتر پشه آئدس، ناقل این بیماری، در مناطق مختلف کشور است.
پشه آئدس و تب دنگی؛ عامل شیوع بیماری
پشه آئدس، به‌ویژه آئدس اَجیپتی، مهم‌ترین ناقل بیماری‌هایی چون تب دنگی، زیکا و چیکونگونیا است. این پشه‌ها در مناطقی با آب‌های راکد، مانند مخازن آب باران، گلدان‌ها و چاه‌ها، به‌راحتی تکثیر می‌شوند. در کشورهای حاشیه خلیج فارس، به‌ویژه در امارات، پس از وقوع سیلاب‌های شدید در سال گذشته، این پشه‌ها به‌طور وسیع‌تری تکثیر شدند و با توجه به رفت‌وآمد مسافران، وارد برخی مناطق ایران نیز شدند. گسترش این پشه‌ها در ایران به‌ویژه در مناطق مرزی و بندری مشاهده شده است که باید توجه جدی‌تری به آن داشت.
انتقال بیماری تب دنگی از پشه به انسان؛ علائم و نحوه شیوع بیماری
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق نیش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل می‌شود. این بیماری به‌ویژه در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است و باعث مشکلات جدی در سیستم ایمنی بدن می‌شود.
نشانه های شایع تب دنگی
پس از نیش زدن فرد آلوده به ویروس دنگی توسط پشه آئدس، ویروس وارد بدن پشه می‌شود و سپس هنگام نیش زدن فردی دیگر، ویروس را به آن فرد منتقل می‌کند. علائم تب دنگی معمولاً پس از 4 تا 7 روز از نیش پشه ظاهر می‌شود و شامل موارد زیر است:
- تب بالا (تا 40 درجه سانتی‌گراد)
- سردرد شدید و درد پشت چشم‌ها
- دردهای عضلانی و مفصلی
- حالت تهوع و استفراغ
- ضایعات قرمز پوستی شبیه به سرخک
- تورم غدد لنفاوی
این علائم می‌توانند از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشند و در برخی موارد، بیماری به‌ویژه در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا افراد مسن‌تر، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند خونریزی یا شوک منجر شود.
وضعیت بیماری تب دنگی در ایران: شناسایی 122 مورد در چابهار
در سال 1404، 122 مورد ابتلا به تب دنگی در ایران شناسایی شده است که تمامی این موارد در شهرستان چابهار از استان سیستان و بلوچستان گزارش شده‌اند. این موارد انتقال محلی هستند و به‌این‌معنی است که این بیماران از دیگر کشورها وارد نشده‌اند و احتمالاً به دلیل گسترش پشه‌های آلوده در این مناطق به این بیماری مبتلا شده‌اند.
تب دنگی در سال گذشته
در سال 1403، کشور ایران شاهد شیوع گسترده‌تری از تب دنگی بود. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، در سال گذشته، 1126 مورد تب دنگی در کشور شناسایی شده که 922 مورد از آن‌ها در داخل کشور بوده است و انتقال محلی محسوب می‌شود. سایر موارد مربوط به افرادی بوده که پس از سفر به کشورهای دیگر به بیماری مبتلا شده‌اند. این روند نشان‌دهنده خطرات جدی شیوع بیماری از طریق پشه‌های آلوده به ویروس دنگی در ایران است.
بررسی وضعیت بیماری های مرتبط با پشه ها؛ چیکونگونیا و زیکا
بیماری‌های ویروسی دیگری نیز از طریق پشه‌ها به انسان منتقل می‌شوند که برخی از آن‌ها علائمی مشابه تب دنگی دارند. به عنوان مثال، بیماری چیکونگونیا یکی از این بیماری‌ها است که به‌ویژه در مناطق مرزی و بندری کشور گزارش شده است. طبق گزارش‌های موجود، در سال 1403، پنج مورد مبتلا به چیکونگونیا در ایران شناسایی شد که تمامی این موارد مربوط به افرادی بودند که سابقه سفر به خارج از کشور داشتند.
بیماری چیکونگونیا
چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌های آلوده از جنس آئدس به انسان منتقل می‌شود. این بیماری باعث دردهای مفصلی و عضلانی شدید، تب بالا و علائم مشابه تب دنگی می‌شود. برخلاف تب دنگی، چیکونگونیا معمولاً تهدیدات جانی کمتری دارد، اما باعث ناتوانی طولانی‌مدت به دلیل دردهای مفصلی می‌شود.
بیماری زیکا
زیکا نیز یک بیماری ویروسی است که توسط پشه آئدس اَجیپتی منتقل می‌شود. این بیماری در برخی مناطق جهان با مشکلات جدی برای زنان باردار و نوزادان متولد شده از آن‌ها ارتباط دارد، چرا که می‌تواند موجب نقایص مادرزادی و میکروسفالی در نوزادان شود. خوشبختانه، در ایران تاکنون هیچ مورد ابتلا به بیماری زیکا گزارش نشده است.
گسترش پشه آئدس در 8 استان کشور
گزارش‌های اخیر نشان‌دهنده تکثیر پشه آئدس در مناطق مختلف ایران است. از اسفند ماه 1398 تا به امروز، این پشه در برخی از استان‌ها مشاهده شده است. اولین گزارش صید پشه آئدس در شهرستان بندرلنگه استان هرمزگان ثبت شده و پس از آن، تکثیر این پشه در دیگر استان‌های مرزی و ساحلی مشاهده گردید.
استان های درگیر با پشه آئدس
در حال حاضر، پشه آئدس در استان‌های مختلف ایران از جمله هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، فارس، گیلان، مازندران، اردبیل و آذربایجان شرقی گزارش شده است. در این استان‌ها، به‌ویژه در شهرستان‌های بندر لنگه، چابهار، کنارک، عسلویه، کنگان، مهر، رامسر، تنکابن و دیگر شهرستان‌های مرزی، گسترش پشه آئدس و احتمال شیوع بیماری‌های مختلف مانند تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا وجود دارد.
اقدامات پیشگیرانه و کنترل گسترش پشه آئدس
برای مقابله با گسترش پشه آئدس و جلوگیری از شیوع بیماری‌هایی مانند تب دنگی، چیکونگونیا و زیکا، اقدامات مختلفی در کشور در حال انجام است. در تمامی مبادی مرزی زمینی، ریلی، دریایی و هوایی، مراقبت‌های حشره‌شناسی انجام می‌شود تا پشه‌های آلوده به ویروس شناسایی و کنترل شوند. همچنین، آموزش‌های بهداشتی به مردم و اجرای طرح‌های پیشگیری مانند سمپاشی و حذف مکان‌های مناسب برای تخم‌گذاری پشه‌ها می‌تواند در کاهش خطرات مؤثر باشد.
نتیجه گیری
مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از پشه‌ها، استفاده از مواد دافع حشرات، نصب توری‌های محافظ و پوشیدن لباس‌های بلند به‌ویژه در مناطق آلوده است. همچنین، جلوگیری از تجمع آب‌های راکد در محیط‌های شهری و روستایی می‌تواند به کاهش تکثیر پشه‌ها کمک کند.
در نهایت، برای کنترل و پیشگیری از شیوع تب دنگی و دیگر بیماری‌های ناشی از پشه‌ها، باید همکاری جدی بین مردم و مسئولان بهداشتی صورت گیرد. با رعایت نکات پیشگیرانه و توجه به شرایط محیطی، می‌توان از گسترش این بیماری‌ها جلوگیری کرد و سلامت عمومی را حفظ نمود.
نظرات کاربران