سال های اخیر با پیشرفت علم میکروبیولوژی و ژنتیک، دانش ما درباره نقش میکروارگانیسم ها در سلامت انسان به طرز چشمگیری افزایش یافته است. یکی از زمینه های مهم پژوهش در این حوزه، تاثیر باکتری های مفید بر رشد و تقویت سیستم ایمنی نوزادان در ساعات اولیه پس از تولد است. بر اساس یافته های جدید، تماس اولیه بدن نوزاد با برخی باکتری های خاص می تواند نقشی کلیدی در پیشگیری از ابتلا به عفونت های ریوی خطرناک ایفا کند.
باکتری های مفید هنگام تولد چگونه وارد بدن نوزاد می شوند؟
در نخستین لحظات پس از تولد، بدن نوزاد برای نخستین بار با دنیای میکروبی بیرونی تماس پیدا می کند. این تماس اگر با میکروارگانیسم های مناسب و مفید باشد، می تواند پایه گذار یک سیستم ایمنی سالم و فعال در سال های بعدی زندگی نوزاد باشد.
در جریان زایمان طبیعی، نوزاد از مجرای زایمانی عبور می کند و در این مسیر با فلور طبیعی موجود در انتهای دستگاه گوارش مادر تماس مستقیم برقرار می کند. این فلور شامل باکتری هایی مانند بیفیدوباکتریوم لانگوم است که یکی از مهم ترین باکتری های مفید برای رشد و تقویت سیستم ایمنی شناخته می شود. اما در زایمان به روش سزارین، این تماس طبیعی برقرار نمی شود و در نتیجه، بدن نوزاد با تأخیر و گاهی به شکل ناقص با این میکروب ها مواجه می شود.
یافته های علمی درباره نقش بیفیدوباکتریوم لانگوم در جلوگیری از عفونت های ریوی
تحقیقات دانشگاه یو سی ال لندن و موسسه سنگر برای نخستین بار نشان داده اند که نوع خاصی از باکتری مفید به نام بیفیدوباکتریوم لانگوم می تواند احتمال بستری شدن نوزادان به دلیل عفونت های تنفسی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
در این تحقیق، دانشمندان نمونه مدفوع بیش از هزار نوزاد را در هفته نخست تولدشان مورد بررسی ژنتیکی قرار دادند و سپس طی دو سال آینده وضعیت سلامت این نوزادان را رصد کردند. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که تنها ۴ درصد از نوزادانی که در بدنشان بیفیدوباکتریوم لانگوم وجود داشت، به دلیل عفونت های ریوی نیاز به بستری پیدا کردند. این در حالی بود که نرخ بستری در میان نوزادانی که این باکتری را نداشتند، تا سه برابر بیشتر بود.
میکروبیوم روده چگونه با سیستم ایمنی در ارتباط است؟
میکروبیوم روده مجموعه ای از میلیاردها میکروب مفید و غیرمفید است که در دستگاه گوارش انسان زندگی می کنند. این میکروارگانیسم ها در کنترل و تنظیم عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش حیاتی دارند و هر گونه اختلال در ترکیب یا تعادل آنها ممکن است زمینه ساز ابتلا به انواع بیماری های التهابی، عفونی و خودایمنی شود.
طبق مشاهدات، بیفیدوباکتریوم لانگوم با تجزیه ترکیبات شیر مادر، مواد زیستی خاصی تولید می کند که ظاهرا توانایی تعامل مستقیم با سلول های ایمنی بدن را دارند. این باکتری ها نه تنها به بلوغ سیستم ایمنی کمک می کنند، بلکه باعث می شوند بدن بتواند عوامل بی خطر را از مهاجمان واقعی تشخیص دهد. این فرایند منجر به کاهش پاسخ های ایمنی نامناسب و کاهش احتمال ابتلا به بیماری های تنفسی و گوارشی می شود.
نقش شیر مادر در حمایت از باکتری های مفید
شیر مادر حاوی مواد مغذی اختصاصی و منحصر به فردی است که رشد و تکثیر باکتری های مفید در بدن نوزاد را تسهیل می کند. این مواد نه تنها به رشد نوزاد کمک می کنند، بلکه محیطی مناسب برای مستقر شدن بیفیدوباکتریوم ها فراهم می آورند.
برخی ترکیبات شیر مادر مثل الیگوساکاریدهای خاص فقط توسط باکتری های مفید قابل استفاده هستند، و این موضوع به ایجاد یک اکوسیستم میکروبی سالم کمک می کند. بنابراین تغذیه با شیر مادر نه تنها از لحاظ تغذیه ای، بلکه از نظر میکروبی نیز برای نوزاد حیاتی است.
چرا نوزادان سزارینی در معرض خطر بیشتری هستند؟
نوزادانی که از طریق سزارین به دنیا می آیند، فرصت تماس با باکتری های مفید موجود در کانال زایمان را از دست می دهند. در نتیجه، کلونی های میکروبی آن ها اغلب با میکروارگانیسم هایی از پوست مادر یا محیط بیمارستانی شکل می گیرد که ممکن است مفید نباشند یا حتی مضر باشند.
مطالعات نشان داده است که این نوزادان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های تنفسی، آلرژی و عفونت های مزمن قرار دارند. البته پژوهش ها همچنان ادامه دارد تا مشخص شود چگونه می توان این مشکل را با کمک راهکارهای مکمل مانند تجویز پروبیوتیک ها یا تغذیه ویژه جبران کرد.
آینده پژوهش ها: پروبیوتیک های ویژه برای نوزادان
با روشن شدن نقش باکتری های مفید در پیشگیری از بیماری ها، دانشمندان در تلاش هستند تا درمان های میکروبی خاصی برای نوزادان توسعه دهند. یکی از این روش ها می تواند تولید ماست ها یا مکمل های پروبیوتیکی ویژه باشد که به طور هدفمند باکتری هایی مانند بیفیدوباکتریوم لانگوم را به بدن نوزاد وارد کند.
پروفسور نایجل فیلد در این زمینه می گوید هنوز مکانیزم دقیق عملکرد این باکتری ها به طور کامل مشخص نیست، اما داده های موجود بسیار امیدوارکننده است و می تواند به رویکردهای درمانی و پیشگیرانه تازه ای در حوزه سلامت نوزادان منجر شود.
نتیجه گیری
تماس بدن نوزاد با باکتری های مفید در ساعات ابتدایی تولد، به ویژه از طریق زایمان طبیعی و تغذیه با شیر مادر، می تواند نقشی اساسی در تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر عفونت های خطرناک ایفا کند. یافته های جدید علمی درباره تاثیر بیفیدوباکتریوم لانگوم گامی مهم در درک بهتر نقش میکروبیوم در سلامت انسان است. امید می رود که در آینده، با تکیه بر این دانش، بتوان روش های موثری برای حمایت از سلامت نوزادان به کار گرفت و از بروز بسیاری از بیماری های مزمن و عفونی جلوگیری کرد.
نظرات کاربران