چه داروهایی ممکن است بدن شما را کم‌ آب کنند؟

زمانی‌که مصرف داروی جدیدی را آغاز می‌کنیم، معمولاً انتظار داریم با عوارضی مثل تهوع، سرگیجه یا سردرد مواجه شویم؛ اما بسیاری از داروها ممکن است تأثیرات پنهان‌تری نیز داشته باشند، از جمله کم‌آب کردن بدن. دهیدراته شدن، یا همان کم‌آبی بدن، عارضه‌ای جدی است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند عملکرد طبیعی اندام‌ها را مختل کند و حتی خطرناک باشد. این مقاله به بررسی داروهایی می‌پردازد که ممکن است باعث کم‌آبی بدن شوند و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از این عارضه را ارائه می‌دهد.

داروهای ملین

ملین‌ها داروهایی هستند که برای درمان موقت یبوست به کار می‌روند و معمولاً تأثیرشان سریع است. با این حال، استفاده‌ی مداوم یا خودسرانه از این داروها می‌تواند با از دست رفتن آب و الکترولیت‌ها همراه باشد. این موضوع به‌ویژه زمانی جدی می‌شود که مصرف آن‌ها به اسهال شدید منجر شود.

• مصرف داروهای ملین مانند سیلاکس، بیزاکودیل یا پلکاناتید، با تحریک روده و تسریع حرکات روده‌ای، آب بدن را از طریق مدفوع خارج می‌کند.
• در صورت مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا، بدن فرصت جذب مایعات را از دست داده و دچار کم‌آبی می‌شود.
• برای پیشگیری از کم‌آبی، مصرف آب کافی و مشورت با پزشک هنگام استفاده از ملین‌ها ضروری است.

داروهای خوراکی دیابت نوع دو

برخی از داروهای خوراکی دیابت نوع دو، به‌ویژه مهارکننده‌های SGLT2، از طریق دفع قند از ادرار عمل می‌کنند. این فرآیند نیاز بدن به مایعات را افزایش می‌دهد و در صورت تأمین نشدن آب کافی، فرد دچار دهیدراته شدن می‌شود.

• داروهایی مانند «جاردیانس»، «فورکسیا» و «اینووکانا» باعث افزایش ادرار و در نتیجه از دست رفتن آب بدن می‌شوند.
• متفورمین، یکی از داروهای رایج دیابت، ممکن است باعث اسهال و ناراحتی گوارشی شود که خود عاملی برای کم‌آبی بدن است.
• افرادی که به‌تازگی مصرف متفورمین را شروع کرده‌اند، باید به تغییرات بدن خود دقت کرده و در صورت احساس خشکی دهان یا سرگیجه، به پزشک مراجعه کنند.

قرص‌ های ترکیبی برای میگرن

برخی داروهای ضد میگرن بدون نسخه، مانند اکسدرین، ترکیبی از چند ماده‌ی فعال دارند که می‌توانند خاصیت ادرارآوری داشته باشند. این ترکیبات معمولاً برای تسکین سریع سردرد مؤثرند، اما در صورتی که مصرف مایعات نادیده گرفته شود، بدن به‌راحتی کم‌آب می‌شود.

• قرص‌هایی مانند اکسدرین حاوی استامینوفن، آسپیرین و کافئین هستند.
• کافئین موجود در این داروها خاصیت ادرارآوری دارد و ممکن است میزان آب بدن را کاهش دهد.
• هنگام استفاده از این داروها، نوشیدن آب کافی اهمیت دارد تا از بروز علائم دهیدراته شدن جلوگیری شود.

داروهای مدر برای فشار خون بالا

داروهای مدر، یا همان دیورتیک‌ها، از رایج‌ترین درمان‌ها برای فشار خون بالا هستند. این داروها با افزایش دفع ادرار، به کاهش حجم خون و کاهش فشار کمک می‌کنند؛ اما در صورت عدم جبران مایعات از دست رفته، بدن به سرعت کم‌آب می‌شود.

• دیورتیک‌های تیازیدی مانند هیدروکلروتیازید و داروهای نگهدارنده‌ی پتاسیم (مثل اسپیرونولاکتون) مایعات اضافی را از بدن خارج می‌کنند.
• مصرف نادرست این داروها بدون نوشیدن آب کافی، احتمال دهیدراته شدن بدن را بالا می‌برد.
• نوشیدن منظم آب در طول روز و بررسی علائم کم‌آبی مانند خشکی پوست یا سردرد اهمیت زیادی دارد.

داروهای ادرارآور لوپ هنله

در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، تجمع مایعات می‌تواند فشار زیادی به قلب وارد کند. برای کاهش این بار، پزشکان از داروهای ادرارآور قوی مانند لوپ دیورتیک‌ها استفاده می‌کنند. این داروها در حالی که مایعات را از بدن دفع می‌کنند، خطر کم‌آبی را نیز افزایش می‌دهند.

• فوروزماید (لاسیکس) و بومتانید از داروهای رایج این گروه هستند.
• بهتر است این داروها صبح‌ها مصرف شوند تا اختلالی در خواب شبانه ایجاد نکنند.
• بیماران باید روزانه وزن خود را بررسی کنند تا در صورت کاهش ناگهانی، نشانه‌ای از دهیدراته شدن را شناسایی کنند.

داروی آپرمیلاست برای درمان پسوریازیس

آپرمیلاست دارویی است که برای کنترل پسوریازیس پلاکی تجویز می‌شود. یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی آن، اسهال شدید است که می‌تواند در مدت زمان کوتاهی، مایعات بدن را کاهش دهد.

• این دارو با مهار آنزیم‌های التهابی، علائم پوستی را کاهش می‌دهد اما ممکن است دستگاه گوارش را تحریک کند.
• در هفته‌های ابتدایی مصرف، بیمار باید به میزان مایعاتی که از دست می‌دهد توجه داشته باشد.
• مشاوره با پزشک برای تنظیم دوز یا استفاده از داروی ضد اسهال در صورت نیاز توصیه می‌شود.

داروهای شیمی‌ درمانی

شیمی‌درمانی یکی از مهم‌ترین روش‌های درمان سرطان است، اما اغلب با عوارضی مانند تهوع، استفراغ و اسهال همراه است. این شرایط می‌توانند تعادل آب و الکترولیت‌های بدن را به‌هم بزنند و منجر به کم‌آبی شدید شوند.

• نوشیدن مایعات، مصرف غذاهای آب‌دار مانند سوپ و میوه و مکیدن یخ، راهکارهای پیشنهادی برای پیشگیری از کم‌آبی هستند.
• استفاده از داروهای ضد تهوع می‌تواند به کنترل این عارضه کمک کند.
• در دوره‌ی شیمی‌درمانی، پیگیری منظم با تیم پزشکی برای مدیریت عوارض جانبی حیاتی است.

لیتیوم برای اختلال دوقطبی

لیتیوم دارویی مؤثر برای کنترل نوسانات خلقی در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی است، اما ممکن است باعث افزایش ادرار و بروز احساس تشنگی شدید شود. در موارد نادر، ممکن است باعث بروز عارضه‌ای به‌نام دیابت بی‌مزه شود.

• در این عارضه، بدن مقدار زیادی ادرار رقیق تولید می‌کند که منجر به دهیدراته شدن می‌شود.
• در صورتی‌که مصرف آب شما به‌طرز چشمگیری افزایش یافته یا احساس تشنگی دائمی دارید، باید موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
• برای کنترل بهتر وضعیت، پزشک ممکن است دارویی مکمل تجویز کرده یا دوز داروی لیتیوم را تنظیم کند.

نتیجه‌ گیری

کم‌آبی بدن یکی از عوارض جانبی نادیده گرفته‌شده‌ی بسیاری از داروهاست که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند عواقب جدی به‌همراه داشته باشد. توجه به علائم اولیه مانند خشکی دهان، سرگیجه، تپش قلب، کاهش ادرار و ضعف عمومی می‌تواند به پیشگیری از دهیدراته شدن کمک کند.

همیشه برچسب دارو را بخوانید، در مورد عوارض جانبی با پزشک مشورت کنید، مصرف مایعات را تنظیم نمایید و به هشدارهای بدن خود گوش دهید. در نهایت، آگاهی و پیشگیری، بهترین روش برای محافظت از سلامت بدن در برابر عوارض دارویی است.