در سال‌های اخیر، تجویز داروهای تزریقی در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، به مسئله‌ای مهم تبدیل شده است. در ایران، این داروها به‌طور غیرضروری در برخی موارد تجویز می‌شوند که این امر می‌تواند به عوارض جدی برای بیماران منجر شود. مدیرکل دفتر نظارت و پایش فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو، به‌تازگی از آمار نگران‌کننده‌ای در خصوص تجویز بیش از حد داروهای تزریقی در کشور سخن گفته است و این موضوع نیازمند توجه جدی و اصلاح است. در این مقاله، به بررسی دلایل و عواقب استفاده نادرست از داروهای تزریقی و راهکارهای مقابله با این پدیده پرداخته خواهد شد.
تجویز غیرمنطقی داروهای تزریقی و عواقب آن
به‌طور کلی، داروهای تزریقی باید در موارد خاص و اورژانسی تجویز شوند. در واقع، این داروها برای شرایط خاصی مانند ناتوانی بیمار در بلعیدن دارو، نیاز به اثر سریع یا زمانی که تنها فرم موجود دارو تزریقی است، کاربرد دارند. استفاده غیرمنطقی از این داروها می‌تواند مشکلاتی جدی برای سلامت فرد ایجاد کند. به‌ویژه، مصرف بیش از حد داروهای تزریقی نه تنها ممکن است به عوارض جانبی خطرناکی منجر شود، بلکه هزینه‌های غیرضروری درمانی نیز به‌دنبال دارد.
دلایل استفاده نادرست از داروهای تزریقی
- باور غلط برخی افراد مبنی بر اثربخشی بیشتر داروهای تزریقی نسبت به داروهای خوراکی
- تجویز داروهای تزریقی برای بیماری‌های معمولی مانند سرماخوردگی یا دردهای کم‌خطر
- دسترسی راحت به داروهای تزریقی در برخی از مراکز درمانی
آمار نگران کننده تجویز داروهای تزریقی در ایران
بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، سقف مجاز تجویز داروهای تزریقی در کشورها باید حدود ۲۰ درصد از مجموع نسخ پزشکی باشد. این در حالی است که در ایران، تقریباً ۴۵ درصد از نسخ پزشکی حاوی داروهای تزریقی است. این آمار نشان‌دهنده تجویز بی‌رویه این داروهاست که می‌تواند به‌طور مستقیم بر سلامت عمومی تاثیر منفی بگذارد. در بسیاری از موارد، تجویز داروهای تزریقی نه تنها ضروری نیست بلکه می‌تواند خطرات بیشتری برای بیماران به همراه داشته باشد.
خطرات تجویز بی‌رویه داروهای تزریقی
- افزایش احتمال بروز عوارض جانبی جدی مانند شوک آنافیلاکسی
- تحریک یا آسیب به بافت‌ها به‌ویژه در هنگام تزریق غیرضروری
- افزایش هزینه‌های درمانی بدون اثرگذاری درمانی قابل توجه
داروهای تزریقی و اثربخشی آنها در مقایسه با داروهای خوراکی
یکی از باورهای غلط رایج در میان مردم و حتی برخی از پزشکان، این است که داروهای تزریقی اثربخشی بیشتری نسبت به داروهای خوراکی دارند. در حقیقت، داروهای خوراکی در بسیاری از موارد، مانند سرماخوردگی، دردهای معمول یا کمبودهای تغذیه‌ای، اثر درمانی مشابه و حتی ایمن‌تری دارند. از این رو، نیازی به تجویز داروهای تزریقی در این شرایط نیست و در عوض، داروهای خوراکی می‌توانند به‌راحتی به درمان مشکلات مشابه کمک کنند.
مزایای داروهای خوراکی نسبت به داروهای تزریقی
- کاهش ریسک عوارض جانبی ناشی از تزریق
- اثرگذاری مشابه در درمان بسیاری از بیماری‌های معمولی
- راحتی بیشتر برای بیمار در مصرف دارو
نمونه هایی از داروهای تزریقی تجویز شده بدون ضرورت
برخی از داروهای تزریقی که به‌طور غیرضروری تجویز می‌شوند عبارتند از سفتریاکسون، سفتازیدیم و کتورولاک. این داروها معمولاً برای عفونت‌های ساده یا دردهای رایج تجویز می‌شوند، در حالی که می‌توانند به‌راحتی با داروهای خوراکی مشابه جایگزین شوند. استفاده بی‌مورد از این داروها می‌تواند عوارض جانبی جدی‌تری به همراه داشته باشد، به‌ویژه در شرایطی که نیاز به تزریق آنها نباشد.
داروهای تزریقی شایع و جایگزین‌های خوراکی آنها
- سفتریاکسون: جایگزین‌های خوراکی مانند آموکسی‌سیلین
- سفتازیدیم: داروهای خوراکی مانند آزیترومایسین
- کتورولاک: مسکن‌های خوراکی مانند ایبوپروفن
اهمیت فرهنگ سازی در مصرف داروهای تزریقی
فرهنگ‌سازی صحیح در زمینه مصرف داروهای تزریقی و تاکید بر مصرف منطقی این داروها می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود سلامت فردی و اجتماعی داشته باشد. پزشکان باید توجه ویژه‌ای به آموزش بیماران خود داشته باشند تا از تجویز غیرضروری داروهای تزریقی خودداری کنند. همچنین، به‌منظور جلوگیری از تجویز بی‌مورد داروها، پزشکان باید آگاهی کافی از عوارض جانبی داروهای تزریقی و خطرات احتمالی آنها داشته باشند.
نتیجه گیری
تجویز بی‌رویه و غیرمنطقی داروهای تزریقی یکی از مشکلات جدی در نظام سلامت کشور است که می‌تواند به عوارض خطرناک و هزینه‌های درمانی غیرضروری منجر شود. استفاده از داروهای تزریقی باید محدود به شرایط خاص و ضروری باشد و در سایر موارد، داروهای خوراکی می‌توانند جایگزین مناسب‌تری باشند. با ترویج فرهنگ مصرف منطقی دارو و اصلاح روش‌های تجویز، می‌توان گام‌های موثری در جهت حفظ سلامت فردی و بهبود کیفیت درمان برداشت.
Sign up and turn your connections into cash—join our affiliate program! https://shorturl.fm/BRt8m