چرا قلب کمتر از دیگر اندام‌ ها در معرض سرطان قرار می‌ گیرد؟

قلب به عنوان یک اندام حیاتی، به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در برابر بسیاری از بیماری‌ها به‌ویژه سرطان‌ها مقاومت قابل توجهی دارد. این اندام که در قلب قفسه سینه و در یک مکان محافظت‌شده قرار دارد، از دیگر اندام‌ها در برابر آسیب‌های محیطی مانند تابش‌های مضر یا مواد شیمیایی محافظت می‌شود. این ویژگی‌های منحصر به فرد باعث شده که قلب از آسیب‌های ناشی از تقسیم بی‌رویه سلول‌ها و جهش‌های ژنتیکی، که معمولاً عامل اصلی سرطان‌ها هستند، مصون بماند. در این مقاله، به بررسی دلایل مقاومت قلب در برابر تومورها و همچنین بررسی علت‌های نادری که ممکن است در موارد استثنائی، سرطان در قلب رخ دهد پرداخته خواهد شد.

سرطان چگونه آغاز می‌ شود؟

سرطان به طور کلی زمانی آغاز می‌شود که سلول‌ها به‌طور غیرطبیعی تقسیم شده و به رشد بی‌رویه می‌پردازند. این فرآیند ابتدا با تقسیم سلولی آغاز می‌شود که در آن سلول‌ها برای رشد، جایگزینی سلول‌های پیر و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده تقسیم می‌شوند. اگر این تقسیم به‌طور صحیح انجام نشود و خطاهایی در کپی‌برداری DNA رخ دهد، جهش‌هایی ایجاد می‌شود که باعث بروز سرطان می‌شود.

جهش‌ها معمولاً زمانی رخ می‌دهند که سلول‌ها به اشتباه اطلاعات ژنتیکی خود را کپی می‌کنند. این تغییرات می‌توانند به دلیل عوامل محیطی مانند تابش‌های فرابنفش، مواد شیمیایی، یا حتی به‌صورت تصادفی در فرآیند تقسیم سلولی رخ دهند. زمانی که این جهش‌ها به ژن‌هایی که مسئول کنترل تقسیم سلول هستند آسیب می‌زنند، سلول‌ها به طور غیرقابل کنترل شروع به تقسیم و رشد می‌کنند، که منجر به بروز تومورها و نهایتاً سرطان می‌شود.

چرا سلول‌ های قلبی از سرطان مصون مانده‌ اند؟

درست است که قلب به‌عنوان اولین اندام در جنین شروع به کار می‌کند، اما پس از تولد دیگر خیلی تمایل به تقسیم ندارد. برخلاف دیگر بافت‌ها که به‌طور مداوم سلول‌های خود را جایگزین می‌کنند، سلول‌های قلبی تنها در مقادیر بسیار اندک در طول عمر فرد تقسیم می‌شوند. در واقع، کمتر از نیمی از سلول‌های قلبی در طول زندگی یک انسان بازسازی می‌شوند. این میزان پایین تقسیم سلولی به این معنی است که احتمال ایجاد جهش‌ها در سلول‌های قلبی کمتر است و بنابراین سرطان به‌طور نادر در این اندام رخ می‌دهد.

سلول‌های قلبی که عمدتاً در ابتدای زندگی به‌طور فعال تقسیم می‌شدند، پس از تولد تمایل کمتری به تقسیم دارند. این ویژگی باعث کاهش احتمال ایجاد خطاهای ژنتیکی در آنها می‌شود، که خود یکی از عوامل مهم مقاومت قلب در برابر سرطان است.

علاوه بر تقسیم سلولی، حفاظت مکانیکی قلب

قلب علاوه بر ویژگی‌های سلولی خاص خود، در یک مکان محافظت‌شده قرار دارد که باعث می‌شود کمتر در معرض آسیب‌های محیطی قرار گیرد. درون قفسه سینه، دور از تابش مستقیم اشعه ماوراءبنفش خورشید و آلودگی‌های محیطی مانند دود و سموم هوا، قلب به‌طور طبیعی از عوامل آسیب‌زای خارجی محافظت می‌شود. این محافظت مکانیکی، در کنار ویژگی‌های بیولوژیکی سلول‌های قلبی، از ایجاد سرطان در این اندام جلوگیری می‌کند.

چرا گاهی سرطان قلب هم دیده می‌ شود؟

با وجود اینکه قلب به‌طور طبیعی در برابر سرطان مقاوم است، در موارد نادر، سرطان می‌تواند در آن رخ دهد. در بسیاری از این موارد، سرطان در واقع از اندام‌های دیگر به قلب منتقل می‌شود و به اصطلاح به‌طور متاستاتیک (Metastatic) به قلب سرایت می‌کند. این نوع از سرطان‌ها که به‌عنوان «سرطان‌های متاستاتیک» شناخته می‌شوند، در اغلب موارد از دیگر اعضای بدن مانند پوست، ریه، یا دستگاه گوارش به قلب منتقل می‌شوند.

انواع سرطان‌ ها و تومورهای قلبی

سرطان قلب به‌طور کلی بسیار نادر است، اما در صورت بروز، می‌تواند به‌شدت تهاجمی و خطرناک باشد. برخی از انواع سرطان‌های قلبی شامل:

• میکسوم: توموری خوش‌خیم است که معمولاً در دهلیز چپ قلب رشد می‌کند. این تومور در صورت عدم درمان می‌تواند به بروز انسداد در جریان خون و مشکلات قلبی منجر شود.
• آنژیوسارکوم (Angiosarcoma): نوعی سرطان بدخیم است که معمولاً در سمت راست قلب رخ می‌دهد و از نظر رشد سریع و تهاجمی بسیار خطرناک است.
• لیومیوسارکوم (Leiomyosarcoma) و رابدومیوسارکوم (Rhabdomyosarcoma): این تومورها نیز نادر هستند و از دیگر تومورهای بدخیم و اولیه قلب به شمار می‌آیند.

هرچند این سرطان‌ها نادرند، اما می‌توانند زندگی بیمار را به‌خطر بیاندازند و درمان آنها نیاز به مداخلات پیچیده و چندرشته‌ای دارد.

آینده درمان تومورهای قلبی

درک دقیق مکانیزم‌های دفاعی قلب در برابر سرطان می‌تواند به توسعه روش‌های نوین درمانی و بازسازی بافت قلب کمک کند. یکی از بزرگترین چالش‌ها در پزشکی، ناتوانی قلب در ترمیم خود پس از آسیب‌هایی مانند سکته قلبی است. سلول‌های قلبی به‌دلیل تقسیم سلولی کم، قادر به بازسازی مؤثر نیستند. اما تحقیقاتی در زمینه برنامه‌ریزی مجدد سلولی و استفاده از سلول‌های جایگزین، امیدهای جدیدی برای درمان بیماری‌های قلبی و بهبود توانایی ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده ایجاد کرده‌اند.

نتیجه‌ گیری

در نهایت، قلب به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، همچنان در برابر بسیاری از انواع سرطان مقاوم است. این ویژگی‌ها شامل نرخ پایین تقسیم سلولی، مکان محافظت‌شده و کاهش احتمال جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های آن هستند. با این حال، سرطان‌های نادری در قلب ممکن است رخ دهند که بیشتر ناشی از متاستاز از اندام‌های دیگر است. درک این مکانیزم‌ها نه‌تنها به ما کمک می‌کند تا از قلب خود بهتر محافظت کنیم، بلکه راه را برای درمان‌های نوآورانه در زمینه بازسازی بافت قلب و درمان بیماری‌های قلبی هموار می‌سازد.