بسیاری از افراد بزرگسال تصور می‌کنند که استفاده از تلفن همراه، تبلت یا سایر صفحه‌نمایش‌ها پیش از خواب تأثیر خاصی بر کیفیت خواب آن‌ها ندارد. این باور رایج به‌ویژه در میان افرادی وجود دارد که تصور می‌کنند اختلالات خواب ناشی از تکنولوژی، بیشتر کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما پژوهشی تازه این فرضیه را به چالش کشیده و نشان می‌دهد که بزرگسالان نیز در معرض خطر قابل‌توجهی قرار دارند. در این مقاله، به بررسی نتایج این تحقیق و رابطه بین استفاده از صفحه‌نمایش و کیفیت خواب در بزرگسالان می‌پردازیم.
نگاهی به پژوهش تازه؛ بررسی الگوهای خواب بیش از ۱۲۰ هزار نفر
این مطالعه یکی از گسترده‌ترین تحقیقات در زمینه ارتباط بین فناوری و خواب در بزرگسالان است که در نشریه علمی معتبر «جاما نتورک اپن» منتشر شده است. پژوهشگران در این مطالعه داده‌های بیش از ۱۲۲ هزار فرد بزرگسال را در ایالات متحده و پورتوریکو مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.
پژوهش بر استفاده از تلفن همراه، تبلت و سایر وسایل دیجیتال (به‌جز تلویزیون) در یک ساعت پیش از خواب تمرکز داشت. یافته‌ها نشان دادند که حدود ۴۱ درصد از افراد به‌طور روزانه پیش از خواب از دستگاه‌های دیجیتال استفاده می‌کردند، در حالی که تنها ۱۷ درصد از این عادت پرهیز داشتند.
تاثیر منفی نور آبی بر کیفیت خواب شبانه
یکی از عوامل اصلی اختلال در خواب هنگام استفاده از صفحه‌نمایش‌ها، تابش نور مصنوعی مخصوصا نور آبی است. این نور با تأثیرگذاری مستقیم بر سیستم هورمونی بدن، به‌ویژه ملاتونین، باعث ایجاد اختلال در زمان خواب می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهند که نور صفحه‌نمایش‌ها، ترشح ملاتونین را به تأخیر می‌اندازد. ملاتونین هورمونی است که بدن را برای خواب آماده می‌کند و کاهش آن منجر به دیر خوابیدن، کاهش احساس خواب‌آلودگی و افزایش هوشیاری در زمان خواب می‌شود. این چرخه معیوب می‌تواند کیفیت و مدت خواب را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
چه کسانی بیشترین آسیب را می بینند؟ شب زنده داران در معرض خطر بیشتر
پژوهشگران در این مطالعه متوجه شدند که تأثیر استفاده از صفحه‌نمایش پیش از خواب در افراد شب‌زنده‌دار یا کسانی که در ساعات پایانی شب فعال‌تر هستند، شدیدتر است. این افراد اغلب با پدیده‌ای به نام «جت‌لگ اجتماعی» مواجه‌اند.
جت‌لگ اجتماعی به تفاوت بین ساعت زیستی بدن و تعهدات اجتماعی (مانند ساعات کاری یا درسی) گفته می‌شود. افرادی که تمایل دارند دیر بخوابند، اما به دلیل شرایط کاری مجبورند زود بیدار شوند، به‌طور طبیعی دچار اختلال خواب می‌شوند و استفاده از گوشی یا تبلت این وضعیت را بدتر می‌کند.
کاهش زمان خواب هفتگی در کاربران دائمی صفحه نمایش
استفاده مستمر از تلفن همراه یا تبلت پیش از خواب، نه تنها باعث کاهش کیفیت خواب می‌شود، بلکه مدت زمان خواب را نیز کاهش می‌دهد. بر اساس نتایج این تحقیق، افرادی که هر شب از صفحه‌نمایش استفاده می‌کردند، در مقایسه با کسانی که از آن پرهیز می‌کردند، به‌طور متوسط در طول هفته ۴۸ دقیقه کمتر خوابیده بودند.
این کاهش تدریجی در مدت خواب، در درازمدت می‌تواند با مشکلات جدی مانند خستگی مزمن، کاهش تمرکز، افزایش استرس و حتی آسیب به سیستم ایمنی همراه باشد.
نقش محتوای مصرف شده در اختلالات خواب
نکته قابل‌توجه این پژوهش، تنها تمرکز بر نور صفحه‌نمایش نبود. محتوای مصرف‌شده در این وسایل دیجیتال نیز نقش کلیدی در بروز اختلالات خواب ایفا می‌کند. برخی از محتواها مانند اخبار منفی، پیام‌های استرس‌زا یا حتی مرور شبکه‌های اجتماعی می‌تواند ذهن را پیش از خواب فعال نگه دارد.
مطالعات نشان می‌دهد تعامل با شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه در ساعات پایانی شب، سطح استرس روانی را افزایش داده و ذهن را از حالت استراحت دور می‌کند. این فرآیند منجر به سخت‌تر شدن به خواب رفتن و خواب بی‌کیفیت‌تر می‌شود.
سحرخیزان هم در امان نیستند
اگرچه شب‌زنده‌داران بیشتر در معرض اختلالات خواب ناشی از استفاده از وسایل دیجیتال قرار دارند، اما این تأثیرات در افراد سحرخیز نیز مشاهده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد افرادی که تمایل به سحرخیزی دارند ولی پیش از خواب از صفحه‌نمایش استفاده می‌کنند، در شب‌های کاری به‌طور میانگین ۹ دقیقه دیرتر به رختخواب می‌روند.
هرچند این رقم در نگاه اول ناچیز به نظر می‌رسد، اما با تکرار در طول هفته و ماه می‌تواند کیفیت خواب را به‌مرور کاهش دهد. این گروه از افراد اغلب تصور می‌کنند عادت استفاده از گوشی پیش از خواب آسیبی ندارد، در حالی که واقعیت چیز دیگری است.
اهمیت بازنگری در عادت های شبانه دیجیتالی
پژوهشگران معتقدند که برای بهبود کیفیت خواب، به‌ویژه در بزرگسالان، بازنگری در عادت‌های شبانه دیجیتال ضروری است. توصیه می‌شود حداقل یک ساعت پیش از خواب، استفاده از وسایل دیجیتال محدود شود و اتاق خواب به محیطی بدون فناوری تبدیل گردد.
افزایش آگاهی عمومی درباره تأثیرات واقعی استفاده از تلفن همراه بر خواب، می‌تواند گام مهمی در ارتقای سلامت عمومی باشد. به‌خصوص در جوامعی که وابستگی به فناوری بسیار بالاست، این موضوع اهمیت بیشتری دارد.
نتیجه گیری
پژوهش‌های جدید به‌وضوح نشان داده‌اند که تأثیر استفاده از وسایل دیجیتال پیش از خواب، محدود به کودکان و نوجوانان نیست و جمعیت بزرگسال را نیز به‌شدت درگیر کرده است. چه شب‌زنده‌دار باشید و چه سحرخیز، استفاده مداوم از صفحه‌نمایش در ساعات پایانی شب می‌تواند به کاهش مدت و کیفیت خواب منجر شود.
برای بهبود خواب، باید نور مصنوعی و استرس ناشی از محتوای دیجیتال را از محیط خواب حذف کرد. در نهایت، دور شدن از تلفن همراه و تبلت پیش از خواب، یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین گام‌ها برای داشتن خوابی سالم‌تر، عمیق‌تر و باکیفیت‌تر است.
نظرات کاربران